EN
DE
Badanie drożności jajowodów: HyCoSy – Sono HSG
Niepłodność może być trudnym doświadczeniem, pełnym pytań i emocji. Jedną z częstych przyczyn niepowodzeń w zajściu w ciążę są problemy z drożnością jajowodów, czyli delikatnych kanałów łączących jajniki z macicą. Drożność jajowodów odgrywa kluczową rolę w procesie zapłodnienia – to właśnie wewnątrz jajowodu dochodzi do spotkania komórki jajowej z plemnikiem i zapłodnienia.
Niestety, różne schorzenia i czynniki (np. przebyte zakażenia, operacje czy endometrioza) mogą spowodować niedrożność jajowodów, uniemożliwiając naturalne poczęcie.
Szacuje się, że problemy z jajowodami odpowiadają za ok. 25–35% przypadków kobiecej niepłodności. Co więcej, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że około jedna na sześć osób w wieku rozrodczym doświadcza trudności z poczęciem dziecka. Wiele z tych przypadków można skutecznie zdiagnozować i leczyć dzięki współczesnej medycynie. Jednym z podstawowych badań diagnozujących przyczynę niepłodności u kobiety jest badanie drożności jajowodów. Pozwala ono sprawdzić, czy jajowody są otwarte i funkcjonują prawidłowo, czy też występują przeszkody uniemożliwiające przemieszczanie się komórki jajowej i plemników.
Tradycyjną metodą oceny drożności jajowodów była histerosalpingografia (HSG) – badanie rentgenowskie z użyciem kontrastu. Dziś jednak medycyna oferuje bardziej przyjazne, mniej inwazyjne techniki. Jedną z nich jest HyCoSy (hysterosalpingo-contrast sonography), znane także jako sono-HSG lub sono-histerosalpingografia. To nowoczesne badanie, które wykorzystuje ultradźwięki zamiast promieni rentgenowskich, by ocenić drożność jajowodów w sposób bezpieczny i komfortowy dla Pacjentki.
Jako doświadczona klinika leczenia niepłodności nOvum, podchodzimy do każdej Pacjentki z empatią i profesjonalizmem – ważne jest to, by poczuły się zaopiekowane na każdym etapie diagnostyki i leczenia.
HyCoSy – Sono HSG
Badanie HyCoSy (skrót od ang. Hysterosalpingo-Contrast Sonography) to innowacyjna procedura diagnostyczna pozwalająca ocenić zarówno kształt jamy macicy, jak i drożność jajowodów przy użyciu ultrasonografii. W praktyce HyCoSy łączy zasadę zwykłego badania USG przezpochwowego z podaniem specjalnego kontrastu do jamy macicy i jajowodów. W przeciwieństwie do klasycznego HSG, gdzie potrzebny jest aparat rentgenowski i kontrast widoczny w promieniach RTG, sono-HSG odbywa się w gabinecie ginekologicznym z użyciem aparatu USG. To oznacza brak narażenia na promieniowanie rentgenowskie oraz możliwość jednoczesnej oceny różnych struktur miednicy mniejszej w czasie rzeczywistym.
Podczas HyCoSy lekarz najpierw wykonuje standardowe badanie USG przezpochwowe, aby ocenić narządy rodne (macicę, jajniki) i upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do podania kontrastu (np. widocznej ciąży lub stanów zapalnych). Następnie przez pochwę i szyjkę macicy wprowadzany jest miękki, cienki cewnik, przez który podaje się płynny kontrast do jamy macicy. Kontrast ten wypełnia jamę macicy, a następnie przedostaje się do jajowodów. Jeśli jajowody są drożne, kontrast przepływa przez nie i wydostaje się do jamy brzusznej – można to zaobserwować w badaniu USG jako pojawienie się płynu w okolicy jajników. Cały proces jest śledzony na bieżąco na ekranie monitora ultrasonograficznego. HyCoSy umożliwia więc nie tylko stwierdzenie, czy jajowody są drożne, ale daje także obraz macicy (np. wykrycie ewentualnych wad wrodzonych macicy czy polipów) i ogólny ogląd anatomii miednicy.
Warto podkreślić, że wiarygodność HyCoSy jest bardzo wysoka – liczne badania wykazały, że dokładność tej metody w wykrywaniu niedrożnych jajowodów sięga około 90% w porównaniu ze „złotym standardem”, jakim jest laparoskopia z chromopertubacją. Europejskie Towarzystwo Rozrodu Człowieka (ESHRE) uznaje HyCoSy i klasyczne HSG za równorzędne badania przesiewowe drożności jajowodów, podkreślając, że wybór metody zależy od preferencji pacjentki i lekarza oraz dostępności sprzętu. Coraz więcej ośrodków na świecie, w tym klinika nOvum, stosuje HyCoSy jako standard w diagnostyce niepłodności ze względu na jego bezpieczeństwo i komfort pacjentki.
Badanie drożności jajowodów (czy to w formie sono-HSG, czy klasycznego HSG) jest zazwyczaj elementem diagnostyki niepłodności kobiecej. Lekarz ginekolog może zaproponować wykonanie takiego badania, gdy para bezskutecznie stara się o dziecko przez ok. 12 miesięcy (lub 6 miesięcy, jeśli kobieta ma ponad 35 lat). Jest to zgodne z definicją niepłodności według WHO – trudności w osiągnięciu ciąży pomimo regularnego współżycia przez rok.
Oczywiście, decyzja o tym, kiedy dokładnie skierować Pacjentkę na badanie drożności jajowodów, jest indywidualna i zależy od całokształtu obrazu klinicznego. Jeśli już na wczesnym etapie diagnostyki coś sugeruje problem z jajowodami (np. Pacjentka przeszła poważne zapalenie przydatków lub operacje w podbrzuszu), lekarz może zlecić to badanie szybciej, nawet przed upływem roku starań.
Warto wykonać badanie drożności jajowodów również w przypadku planowania technik wspomaganego rozrodu. Na przykład przed zabiegiem inseminacji domacicznej (IUI) czy przed podjęciem decyzji o zapłodnieniu pozaustrojowym (IVF) dobrze jest mieć pewność, że macica i jajowody są drożne lub świadomie pomijać jajowody w planowaniu leczenia. W ten sposób można lepiej dobrać strategię postępowania – jeśli okaże się, że jajowody są niedrożne, lekarz może zalecić od razu metodę zapłodnienia in vitro, zamiast mniej inwazyjnych procedur, które w takim przypadku byłyby skazane na niepowodzenie.
Podsumowując, badanie drożności jajowodów warto wykonać zawsze wtedy, gdy istnieją podejrzenia, że czynnik jajowodowy może być przyczyną problemów z zajściem w ciążę lub gdy diagnostyka niepłodności trwa już dłuższy czas bez jednoznacznej odpowiedzi.
Jak wygląda badanie Sono HSG krok po kroku
- Przygotowanie do badania drożności jajowodów
Odpowiednie przygotowanie się do HyCoSy jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa i dokładności badania. Przede wszystkim, badanie sono-HSG wykonuje się w ściśle określonym momencie cyklu menstruacyjnego: w pierwszej fazie, po zakończeniu krwawienia miesięcznego, ale jeszcze przed owulacją. Zazwyczaj lekarze zalecają, by test odbył się do ok. 10–12 dnia cyklu, aby wykluczyć istnienie ciąży i uniknąć podawania kontrastu we wczesnej ciąży. Dla pewności, tuż przed zabiegiem często wykonuje się test ciążowy z krwi lub moczu, by mieć 100% pewności, że Pacjentka nie jest w ciąży.
Kolejnym elementem przygotowań są badania dodatkowe. Przed przystąpieniem do HyCoSy w klinice nOvum wymagamy aktualnych wyników pewnych badań ginekologicznych, by upewnić się, że nie ma aktywnej infekcji lub innych przeciwwskazań. Należy wykonać m.in. wymazy z szyjki macicy: posiew bakteriologiczny (w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i grzybów) oraz badanie PCR w kierunku chlamydii, a także cytologię. Takie testy są istotne, ponieważ podawanie kontrastu do jamy macicy w przypadku istniejącej infekcji mogłoby zaostrzyć stan zapalny lub wywołać powikłania. Dodatkowo wykonywana jest morfologia krwi oraz oznaczenie grupy krwi.
W dniu badania należy zgłosić się do kliniki na czczo, jeśli planowane jest znieczulenie ogólne (pewne ośrodki, tak jak nOvum, proponują krótkie znieczulenie anestezjologiczne dla komfortu pacjentki). Jeśli HyCoSy ma być wykonane bez znieczulenia, można zjeść lekki posiłek. Zaleca się też opróżnienie pęcherza moczowego tuż przed zabiegiem. Warto zabrać ze sobą wyniki wcześniejszych badań obrazowych (jeśli były robione, np. USG czy HSG) oraz listę przyjmowanych leków. Na około godzinę przed HyCoSy można profilaktycznie zażyć środek przeciwbólowy (np. ibuprofen lub paracetamol) po konsultacji z lekarzem, by zminimalizować ewentualny dyskomfort podczas badania. Ubierz się wygodnie i weź pod uwagę, że po badaniu może pojawić się niewielkie plamienie – dobrze jest mieć przy sobie podpaskę.
- Przebieg badania HyCoSy
Po przygotowaniu Pacjentki (w tym założeniu jednorazowej odzieży ochronnej, jeśli wymagane, i podpisaniu zgody na zabieg) rozpoczyna się właściwe badanie sono-HSG. Trwa ono zwykle kilkanaście minut i odbywa się na fotelu ginekologicznym. Na początku lekarz zakłada wziernik do pochwy, podobnie jak przy rutynowym badaniu ginekologicznym, aby uwidocznić szyjkę macicy.
Następnie dezynfekuje szyjkę i wprowadza przez kanał szyjki cienki, giętki cewnik. Ten moment może być odczuwany jako lekkie ukłucie lub rozpieranie, ale jest zazwyczaj krótkotrwały.
Kiedy cewnik jest już na miejscu, lekarz ostrożnie usunie wziernik, pozostawiając cewnik w szyjce. Teraz rozpoczyna się kluczowy etap: podawanie kontrastu. Niezależnie od rodzaju kontrastu, lekarz powoli wstrzykuje go przez cewnik do jamy macicy. Równocześnie drugą ręką wykonuje badanie ultrasonograficzne za pomocą głowicy dopochwowej, obserwując na żywo, jak kontrast wypełnia macicę i czy przepływa przez jajowody.
Pacjentka może odczuć w tym momencie pewien dyskomfort, najczęściej w postaci rozpierania w podbrzuszu lub skurczu przypominającego ból menstruacyjny. Jest to normalna reakcja macicy na rozciąganie płynem. Ważne, by starać się rozluźnić – personel medyczny często informuje na bieżąco o postępach badania, co daje poczucie kontroli. Całe podawanie kontrastu trwa zwykle tylko kilka minut. W tym czasie lekarz sprawdza, czy kontrast pojawia się przy ujściach jajowodów i czy widać jego wypłynięcie poza jajowody (tzw. „wylewanie się” kontrastu do jamy otrzewnej). Jeśli kontrast wypływa swobodnie z obu jajowodów do jamy brzusznej, uznaje się je za drożne. Natomiast brak wypływu kontrastu po którejś stronie sugeruje częściową lub całkowitą niedrożność danego jajowodu.
Po zakończeniu podawania kontrastu lekarz usuwa cewnik. Pacjentka odpoczywa jeszcze przez kilka minut, po czym – jeśli czuje się dobrze – może opuścić klinikę. W razie potrzeby podawany jest lek przeciwbólowy.
- Ile trwa badanie Sono HSG
Samo podanie kontrastu i ocena drożności jajowodów trwa zaledwie kilka minut. Cała procedura HyCoSy wraz z przygotowaniem (założeniem wziernika, cewnika itp.) zajmuje zwykle około 15–20 minut. Jeśli badanie wykonywane jest w krótkim znieczuleniu ogólnym, należy doliczyć czas na przygotowanie do znieczulenia oraz późniejszą chwilę odpoczynku i obserwacji Pacjentki po wybudzeniu (razem około 1–2 godzin). W trybie ambulatoryjnym, bez znieczulenia, Pacjentka zazwyczaj może opuścić klinikę już kilkanaście minut po zakończeniu sono-HSG, o ile czuje się dobrze.
Przed HyCoSy zaleca się unikać współżycia bez zabezpieczenia od końca menstruacji do dnia badania, by zapobiec zajściu w ciążę tuż przed badaniem (kontrast mógłby zaszkodzić bardzo wczesnej ciąży).
Po HyCoSy można powrócić do współżycia już po 1–2 dniach, gdy minie ewentualne plamienie i dyskomfort. Jeżeli czujesz się dobrze, nic nie stoi na przeszkodzie, aby próbować zajść w ciążę nawet w tym samym cyklu – badanie mogło wręcz nieco zwiększyć Twoje szanse (efekt „przepłukania” jajowodów).
Lipiodol w badaniu HyCoSy – właściwości i zastosowanie
Na szczególną uwagę zasługuje kontrast olejowy używany w badaniu drożności jajowodów, czyli Lipiodol. Jest to specjalny środek kontrastowy na bazie oleju (pochodna oleju makowego) zawierający jod. Tradycyjnie Lipiodol był stosowany w klasycznej histerosalpingografii (HSG) do uwidaczniania jajowodów na zdjęciach rentgenowskich. Jednak okazało się, że ma on dodatkowe, zaskakująco pozytywne działanie: może poprawiać płodność. To odkrycie wyłoniło się dopiero w ostatnich latach, dzięki badaniom naukowym opublikowanym w prestiżowych czasopismach medycznych (m.in. Human Reproduction oraz The Lancet). Z tego powodu Lipiodol znalazł zastosowanie nie tylko diagnostyczne, ale i potencjalnie terapeutyczne, zwłaszcza u kobiet z endometriozą czy niewyjaśnioną niepłodnością.
Jakie są mechanizmy tego korzystnego wpływu? Po pierwsze, „przepłukanie” jajowodów oleistym kontrastem może fizycznie usuwać drobne zrosty czy czopy śluzowe, które mogły blokować jajowody. Badania sugerują również, że Lipiodol poprawia „środowisko” macicy – zmniejsza stan zapalny oraz optymalizuje funkcje komórek układu odpornościowego (np. Natural Killer) niezbędnych do zagnieżdżenia zarodka.
Efekty tych mechanizmów przełożyły się na realne liczby: u kobiet z endometriozą lub niepłodnością idiopatyczną szansa na ciążę w ciągu 6 miesięcy po badaniu z użyciem Lipiodolu wzrasta nawet od 2 do 5 razy w porównaniu do populacji bez takiego „przepłukania”. Meta-analizy i randomizowane badania kliniczne (m.in. publikacje w The Lancet z 2017 i 2022 roku) potwierdziły, że po HSG z kontrastem olejowym odsetek ciąż jest istotnie wyższy niż po HSG z kontrastem wodnym. Co więcej, korzystny efekt może być długotrwały – jak donoszą niektóre źródła, ponad połowa kobiet poddanych takiemu zabiegowi doczekała się ciąży w ciągu trzech lat od badania, niezależnie od wstępnej diagnozy (czyli nawet jeśli początkowo przyczyna niepłodności była nieznana).
W świetle tych danych, w klinice nOvum oferujemy badanie drożności jajowodów z zastosowaniem Lipiodolu szczególnie pacjentkom, u których podejrzewamy endometriozę lub borykają się z niepłodnością bez wyraźnej przyczyny. Oczywiście decyzja o wyborze rodzaju kontrastu jest podejmowana wspólnie z Pacjentką, po omówieniu za i przeciw. Należy pamiętać, że Lipiodol, będąc kontrastem jodowym, nie jest wskazany u osób z uczuleniem na jod lub z niektórymi chorobami tarczycy – w takich sytuacjach wybieramy kontrast wodny. Niemniej jednak dla wielu par możliwość jednoczesnej diagnostyki i swoistej „terapii” poprawiającej szanse na ciążę jest bardzo wartościowa.
Badanie drożności jajowodów – wskazania kliniczne
Badanie drożności jajowodów HyCoSy wykonuje się przede wszystkim w ramach diagnostyki niepłodności, ale istnieje szereg konkretnych sytuacji klinicznych, które szczególnie skłaniają lekarzy do zlecenia tego badania. Do głównych wskazań klinicznych należą:
- Podejrzenie czynnika jajowodowego niepłodności: gdy istnieją przesłanki, że problem z zajściem w ciążę może wynikać z niedrożności lub dysfunkcji jajowodów (np. brak ciąży pomimo prawidłowej owulacji i nasienia partnera).
- Przebyte stany zapalne miednicy mniejszej: szczególnie zapalenie przydatków (PID) czy infekcje przenoszone drogą płciową (jak chlamydioza). Takie stany mogą prowadzić do powstawania zrostów i blizn, które zatykają jajowody.
Endometrioza: to schorzenie często wiąże się z tworzeniem zrostów w obrębie miednicy, co może upośledzać drożność jajowodów. U pacjentek z endometriozą rutynowo ocenia się jajowody. - Przebyte operacje ginekologiczne lub chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej: np. operacyjne usunięcie torbieli jajnika, operacja w obrębie jajowodów, a nawet wycięcie wyrostka robaczkowego w przeszłości (zwłaszcza jeśli doszło do powikłań zapalnych). Takie sytuacje mogły pozostawić zrosty wpływające na jajowody.
- Podejrzenie wad anatomicznych macicy i jajowodów: HyCoSy pomaga ocenić kształt jamy macicy (np. wykryć przegrodę macicy) oraz ewentualne nieprawidłowości przebiegu jajowodów.
- Nawracające poronienia lub komplikacje ciąży ektopowej: choć głównym celem HyCoSy jest ocena drożności, czasem wykonuje się je w szerszej ocenie anatomicznej u kobiet po ciążach pozamacicznych czy por
Decyzję o wskazaniu do badania zawsze podejmuje lekarz, uwzględniając całość obrazu klinicznego. W przypadku wątpliwości, czy HyCoSy jest potrzebne, warto skonsultować się ze specjalistą medycyny rozrodu – np. w poradni nOvum nasi lekarze dokładnie przeanalizują sytuację i doradzą najlepsze postępowanie.
Koszt badania Sono HSG i dostępność
Badanie sono-HSG jest procedurą specjalistyczną, którą wykonują głównie kliniki leczenia niepłodności oraz nowoczesne ośrodki ginekologiczne. Dostępność HyCoSy w publicznych placówkach może być ograniczona – tradycyjne HSG wciąż bywa częściej oferowane w szpitalach państwowych. Jednak wraz z postępem medycyny coraz więcej placówek inwestuje w sprzęt do sono-HSG, doceniając komfort pacjentek i brak ekspozycji na promieniowanie.
Koszt badania drożności jajowodów metodą HyCoSy zależy od kilku czynników: użytego rodzaju kontrastu, potrzeby znieczulenia oraz cennika danej kliniki. W Polsce ceny wahają się zazwyczaj w przedziale od ok. 1000 do 2000 zł za standardowe sono-HSG. Badanie z użyciem kontrastu olejowego Lipiodol jest droższe, ponieważ sam preparat jest kosztowny, a procedura często wymaga też udziału anestezjologa. W klinice nOvum cena badania HyCoSy w znieczuleniu ogólnym wynosi około 1590 zł, natomiast badanie drożności jajowodów z kontrastem olejowym (Lipiodol) to koszt ok. 2830 zł. Należy przy tym pamiętać, że w podane kwoty często nie są wliczone opcjonalne badania dodatkowe (np. pakiet wymazów przed HyCoSy czy opłata za konsultację anestezjologiczną). Zawsze warto upewnić się, co dokładnie obejmuje cena w danej placówce.
Ponieważ sono-HSG jest rzadko dostępne w ramach NFZ, większość Pacjentek wykonuje je prywatnie. W klinice nOvum dbamy o krótkie terminy – często można przeprowadzić HyCoSy już w następnym cyklu po konsultacji kwalifikacyjnej. To inwestycja w dokładną diagnostykę, która może przybliżyć Cię do upragnionej ciąży.
Skuteczność diagnostyczna i bezpieczeństwo badania
HyCoSy jest nie tylko komfortowe, ale też bardzo skuteczne diagnostycznie. Jak wspomniano wcześniej, dokładność (czułość i swoistość) sono-HSG w wykrywaniu niedrożności jajowodów sięga 85–95%, co czyni je porównywalnym z tradycyjnym HSG i zbliżonym do inwazyjnej laparoskopii. W praktyce oznacza to, że jeśli HyCoSy wskazuje na drożne jajowody, jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że faktycznie są one drożne, a jeśli pokazuje niedrożność – wynik rzadko bywa fałszywy. Oczywiście, jak każde badanie, HyCoSy ma swoje ograniczenia – czasami zdarzają się wyniki niejednoznaczne (np. skurcz jajowodu podczas badania może imitować niedrożność). Jednak doświadczony zespół medyczny potrafi rozpoznać takie sytuacje i ewentualnie zalecić dalsze kroki (np. powtórzenie badania lub inną metodę weryfikacji).
Wielkim atutem HyCoSy jest jego bezpieczeństwo. Ponieważ nie używa promieniowania rentgenowskiego, można je wykonywać bez obaw o narażenie jajników i przyszłej ciąży na promieniowanie. Jest to badanie ambulatoryjne, niewymagające hospitalizacji. Ryzyko powikłań jest niskie. Najczęściej występującym efektem ubocznym są chwilowe bóle/skurcze podbrzusza lub lekkie plamienie po badaniu, które ustępują samoistnie. Poważne powikłania, takie jak zakażenie w obrębie miednicy mniejszej (zapalenie jajowodów) zdarzają się bardzo rzadko – literatura podaje, że dotyczą poniżej 1% przypadków HSG, a w przypadku sono-HSG prawdopodobnie jeszcze rzadziej, zważając na staranne kwalifikowanie pacjentek (wcześniejsze wykluczenie infekcji). W naszej klinice profilaktycznie stosujemy zasady aseptyki i czasem antybiotykoterapię osłonową, jeśli pacjentka miała w przeszłości ciężkie zapalenie przydatków.
Reakcje alergiczne na kontrast są skrajnie rzadkie przy HyCoSy, zwłaszcza gdy używamy kontrastów nienasiąkających (solanki lub pianki). W przypadku Lipiodolu (kontrast jodowy) istnieje minimalne ryzyko reakcji uczuleniowej, ale w razie wywiadu alergicznego po prostu rezygnujemy z jego użycia. Inne potencjalne komplikacje jak omdlenie wazowagalne (reakcja na ból/stres) również należą do rzadkości. Personel jest przygotowany, by szybko reagować, gdyby pacjentka poczuła się słabo – standardowo mierzymy też ciśnienie i pozostajemy w kontakcie z pacjentką podczas całego badania.
W kontekście skuteczności i bezpieczeństwa warto przytoczyć jeszcze jedno pytanie, jakie często zadają pacjentki: czy HyCoSy boli bardziej niż HSG?. Badania porównawcze i doświadczenie kliniczne wskazują, że sono-HSG jest na ogół lepiej tolerowane niż HSG. W dużym badaniu randomizowanym (publikacja Human Reproduction 2022) pacjentki oceniły średni poziom bólu przy HyCoSy na 3 w skali 1–10, podczas gdy klasyczne HSG na 5 w tej samej skali. Różnica była istotna statystycznie i wynika m.in. z braku konieczności uciskania brzucha aparatem RTG oraz mniejszego ciśnienia podawanego kontrastu przy ultrasonografii. Oczywiście odczucia są subiektywne – niektóre panie prawie wcale nie odczuwają bólu, inne mają umiarkowane skurcze. W razie potrzeby zawsze możemy podać dodatkowe leki przeciwbólowe lub zastosować krótkie znieczulenie, aby badanie było jak najbardziej komfortowe.
Podsumowując, HyCoSy cechuje się wysoką wartością diagnostyczną i bardzo korzystnym profilem bezpieczeństwa. Jest to metoda sprawdzona w badaniach naukowych i rekomendowana przez towarzystwa medyczne (m.in. ESHRE, PTMRiE) jako standard w diagnostyce niepłodności. Dzięki niej wiele kobiet uniknęło niepotrzebnej laparoskopii, uzyskując potrzebne informacje w mniej inwazyj
Najczęściej zadawane pytania
Badanie drożności jajowodów – w którym dniu cyklu?
Badanie drożności jajowodów HyCoSy zaleca się wykonywać w pierwszej połowie cyklu, po zakończonej miesiączce, a przed owulacją. Najlepiej, by odbyło się to do około 10. dnia cyklu (maksymalnie do 12. dnia). Taki termin zapewnia, że błona śluzowa macicy (endometrium) jest jeszcze cienka i nie zasłania obrazu, a jednocześnie wykluczona jest wczesna ciąża. Ważne jest, aby przed badaniem nie współżyć bez zabezpieczenia od miesiączki do dnia testu – to zabezpiecza przed ryzykiem przeoczenia bardzo wczesnej ciąży. Podsumowując: sono-HSG wykonujemy zaraz po menstruacji, przed jajeczkowaniem.
Badanie Sono HSG a ból i dyskomfort – czy to boli?
Odczucia podczas badania HyCoSy mogą różnić się u poszczególnych kobiet, ale generalnie sono-HSG jest dobrze tolerowane. Większość pacjentek odczuwa jedynie umiarkowany dyskomfort, porównywalny do bólu miesiączkowego. Moment zakładania cewnika i podawania kontrastu może wywołać krótkotrwały skurcz macicy – to on jest odczuwany jako ból w podbrzuszu. Dobra wiadomość jest taka, że ten ból zwykle szybko mija, a jeżeli był obecny, to ustępuje niemal całkowicie w ciągu kilkunastu minut po zakończeniu badania. W wielu przypadkach dolegliwości są tak niewielkie, że panie są mile zaskoczone (często spodziewają się czegoś gorszego). W razie potrzeby podajemy leki przeciwbólowe, a w niektórych klinikach (także na życzenie pacjentki w nOvum) można wykonać HyCoSy w krótkim znieczuleniu ogólnym, dzięki czemu nie odczujesz nic podczas zabiegu. Badania naukowe potwierdzają, że HyCoSy bywa mniej bolesne niż tradycyjne HSG na rtg, co dodatkowo uspokaja wiele pacjentek. Pamiętaj, że personel medyczny jest po to, aby Ci pomóc – jeśli w trakcie badania czujesz ból, poinformuj o tym lekarza, można na chwilę przerwać lub zwolnić tempo podawania kontrastu.
Czy HyCoSy zwiększa szansę na ciążę?
Choć głównym celem HyCoSy jest diagnostyka, obserwacje kliniczne wskazują na pewien pozytywny efekt tego badania na płodność. Samo „przepłukanie” jajowodów kontrastem może usunąć drobne przeszkody (śluz, zrosty), co czasem ułatwia naturalne zapłodnienie w kolejnych cyklach. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy użyty zostanie kontrast olejowy (Lipiodol). Jak wspomnieliśmy wcześniej, badania wykazały, że u kobiet z endometriozą lub niewyjaśnioną niepłodnością odsetek ciąż po HSG z Lipiodolem jest istotnie wyższy niż bez takiego zabiegu. W jednym z badań zanotowano nawet kilkukrotny wzrost szans na ciążę w ciągu pół roku od „przepłukania” jajowodów olejem. Nie oznacza to jednak, że HyCoSy jest formą leczenia niepłodności jako taką – raczej dodatkowym „bonusem” diagnostyki. Największy efekt zaobserwowano u wspomnianych pacjentek z endometriozą i idiopatyczną niepłodnością, choć i u innych kobiet drożne, „oczyszczone” jajowody mogą łatwiej wychwycić komórkę jajową. Warto więc po badaniu nadal intensywnie starać się o dziecko, bo być może HyCoSy okaże się krokiem, który przybliży Was do upragnionej ciąży.
Jakie są alternatywy dla Sono HSG?
Alternatywne metody sprawdzenia drożności jajowodów to przede wszystkim:
- Klasyczne HSG (histerosalpingografia) – badanie rentgenowskie z kontrastem podawanym do macicy. Było złotym standardem przed erą HyCoSy. Wymaga promieniowania RTG i często jest bardziej nieprzyjemne, ale wciąż jest szeroko stosowane tam, gdzie brak aparatury USG.
- HyFoSy (histerosalpingo-foam sonography) – odmiana sono-HSG, w której jako kontrastu używa się specjalnej pianki z pęcherzykami powietrza (np. preparat ExEm Foam). To właściwie rodzaj HyCoSy i często te nazwy używane są zamiennie. Skuteczność diagnostyczna jest podobna, a pianka dobrze widoczna w USG.
- Laparoskopia z próbą drożności (chromopertubacja) – najbardziej inwazyjna opcja, zarezerwowana zwykle, gdy wyniki nieinwazyjne są niejasne lub gdy jednocześnie planowana jest korekcja chirurgiczna. Polega na operacyjnym wprowadzeniu kamery do brzucha i podaniu barwnika przez macicę do jajowodów; chirurg bezpośrednio obserwuje wypływ barwnika z ujść jajowodów w jamie brzusznej. To bardzo dokładna metoda, ale wymagająca znieczulenia ogólnego i zabiegu operacyjnego.
- Sonohisterografia (SIS) z kontrastem soli fizjologicznej – czasem zwykłe podanie soli fizjologicznej podczas USG (stosowane głównie do oceny jamy macicy) pozwala zauważyć wypływ płynu przy jajnikach, sugerując drożność. Nie jest to jednak tak czułe jak dedykowane HyCoSy/HyFoSy, bo sól fizjologiczna jest słabiej widoczna, więc raczej nie stanowi pełnowartościowej alternatywy.
Każda z metod ma swoje plusy i minusy. Obecnie wielu specjalistów uważa, że sono-HSG (HyCoSy) lub HyFoSy powinny być metodą pierwszego wyboru w ocenie drożności jajowodów, ze względu na minimalną inwazyjność i wysoki komfort pacjentki. HSG rentgenowskie pozostaje jednak cenną alternatywą tam, gdzie brak doświadczenia w technice ultrasonograficznej. Laparoskopię zostawiamy na końcu, jako element ewentualnego leczenia (np. udrożnienia jajowodów) lub gdy wyniki nieinwazyjne są sprzeczne.
Umów się na badanie w klinice nOvum
Jeśli Ty lub ktoś Ci bliski zmaga się z problemem niepłodności i lekarz zalecił badanie drożności jajowodów, zapraszamy do kliniki nOvum. Jesteśmy wiodącą kliniką leczenia niepłodności z wieloletnim doświadczeniem – przeprowadziliśmy już setki badań HyCoSy, pomagając naszym Pacjentkom w diagnozie i dalszym leczeniu. U nas możesz liczyć na empatyczne podejście, nowoczesny sprzęt i wykwalifikowany personel, dla którego Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze. Nie zwlekaj z poznaniem przyczyny problemów – wcześniejsza diagnoza to szybsza droga do właściwego leczenia. Umów się na badanie Sono HSG w nOvum – zadzwoń lub napisz do nas, a znajdziemy dogodny termin i zaopiekujemy się Tobą od pierwszego kontaktu. Razem zadbamy o to, by marzenie o dziecku stało się rzeczywistością.
Nasi specjaliści
Poznaj nasz zespół doświadczonych specjalistów.
Porozmawiaj z nami
Chętnie odpowiemy na Państwa pytania i wątpliwości. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz lub telefonicznie.
Bibliografia
- ESHRE – European Society of Human Reproduction and Embryology (m.in. wytyczne dot. diagnostyki niepłodności, 2023).
- WHO – Światowa Organizacja Zdrowia (raporty i fakty dotyczące niepłodności, 2024).
- PTMRiE / PTGP – Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu i Embriologii / Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności, 2018).
- ACOG – American College of Obstetricians and Gynecologists (publikacje na temat oceny drożności jajowodów i niepłodności kobiecej).
- Human Reproduction – czołowe czasopismo naukowe z dziedziny medycyny rozrodu (badanie
„FOAM” dot. HyFoSy vs HSG, 2022). - Fertility and Sterility – prace dot. wpływu lipiodolu na płodność, 2021/2022.
- The Lancet – renomowane czasopismo medyczne (badania kliniczne porównujące kontrast olejowy i wodny w HSG, 2017 oraz 2022).