Diagnostyka i zachowawcze leczenie niepłodności
Niepłodność to choroba, która współcześnie dotyczy ok. 10-15% par w wieku rozrodczym.
Poziom dzisiejszej medycyny rozrodu i właściwie zdiagnozowany powód niepłodności daje większości par szansę na biologiczne rodzicielstwo.
Trzy ważne zasady dotyczące leczenia niepłodności:
- Jak najszybciej rozpocząć diagnostykę i leczenie - czas niestety działa na niekorzyść starającej się o dziecko pary, a wiek biologiczny nie zawsze odpowiada wiekowi metrykalnemu.
- Diagnostykę i leczenie najlepiej prowadzić w wyspecjalizowanym ośrodku oferującym wszystkie techniki leczenia. W ośrodku leczenia niepłodności pracuje zespół lekarzy wszystkich specjalności związanych z medycyną rozrodu, który współpracuje przy leczeniu pary. Wyposażenie placówki umożliwia przeprowadzenie pełnej diagnostyki i leczenie wszystkimi metodami.
- Niepłodność to choroba pary, dlatego bez względu na bezpośrednią przyczynę choroby w ocenie potencjału rozrodczego i w leczeniu zawsze bierze udział para. Ocenia się, że w 35% przypadków przyczyną niepłodności jest czynnik żeński, w 35% czynnik męski, a w 30% powody niepłodności leżą po obu stronach lub pozostają nierozpoznane.
Diagnostykę i leczenie w nOvum rozpoczynamy od telefonicznego (22 566 80 00) lub osobistego umówienia się na wizytę wstępną.
Diagnostyka kobiety
Diagnostyka niepłodności kobiecej jest wielotorowa i może obejmować:
- wywiad lekarski,
- badanie ginekologiczne i USG,
- badania analitycznych,
- badania hormonalne,
- monitoring cyklu,
- ocenę budowy i stanu macicy,
- ocenę drożności i sprawności funkcjonowania jajowodów.
odgrywa szczególnie ważną rolę w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu patologii błony śluzowej (endometrium) oraz w pewnym zakresie także mięśnia macicy, w tym stanów przednowotworowych. Stosowana jest do badania i rozpoznawania nieprawidłowości jamy (wnętrza) macicy.
Histeroskopia – polega na wprowadzeniu przez pochwę i kanał szyjki macicy do jamy macicy histeroskopu, czyli wąskiego i podłużnego przyrządu z kanałem optycznym w środku, umożliwiającego obejrzenie wnętrza kanału szyjki i jamy macicy. Histeroskop posiada tor wizyjny, dzięki któremu możliwe jest uzyskanie obrazu na monitorze. W trakcie zabiegu wprowadzany jest do macicy płyn rozprężający jej jamę (medium histeroskopowe) i umożliwiający pełne uwidocznienie jej wnętrza. Po diagnostycznej części zabiegu (oglądaniu jamy macicy), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości możliwych do całościowego usunięcia, wprowadzane są narzędzia do jamy macicy tzw. kanałem roboczym histeroskopu i tą drogą przeprowadzana jest zabiegowa część procedury, która ma na celu wycięcie lub zniszczenie ewentualnych zmian chorobowych w macicy. Na koniec, pobierane są fragmenty błony śluzowej macicy (endometrium) do badania histopatologicznego i dodatkowo histochemicznego na obecność subklinicznego stanu zapalnego endometrium. Klasyczny zabieg histeroskopowy wykonywany jest przy użyciu wzierników dopochwowych, kulociągów służących do manewrowania szyjką macicy oraz rozszerzadeł Hegara służących do poszerzenia kanału przed wprowadzaniem histeroskopu.
W nOvum wykonywany jest zabieg minihisteroskopii (zminiaturyzowanych histeroskopów), który nie wymaga uchwycenia szyjki macicy ani jej rozszerzania – zabieg minihisteroskopii, ze względu na swój wysoki profil bezpieczeństwa, jest wedle aktualnej wiedzy zabiegiem z wyboru w diagnostyce i leczeniu niepłodności.
Badania niezbędne do przeprowadzenia zabiegu histeroskopii.
Badania na podstawie wymazów:
- posiew z kanału szyjki macicy w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i grzybów (ważny 1 miesiąc od daty wyniku);
- wymaz z kanału szyjki na obecność chlamydii trachomatis PCR (ważny 1 rok od daty wyniku);
- cytologia (ważna 1 rok od daty wyniku).
Badania z krwi:
- morfologia z rozmazem (ważna 1 rok od daty wyniku)
Negatywny wynik testu ciążowego wykonanego rano w dniu zabiegu.
ma zastosowanie w leczeniu patologii macicy, niemożliwych do usunięcia metodą histeroskopii. Najczęściej jest to procedura wcześniej zaplanowana i warunki jej wykonania są wcześniej już ustalone. Tą metodą najczęściej wycinane są mięśniaki lub olbrzymie polipy macicy, wykonywana jest resekcja endometrium lub usuwane są niewydalone pozostałości po porodzie i poronieniu.
Zabieg zwykle składa się z dwóch części (podczas jednego znieczulenia). W pierwszym etapie wykonywana jest minihisteroskopia, która ma na celu potwierdzenie wskazań do histeroskopii operacyjnej. Jeśli przy użyciu minihisteroskopu potwierdza się postawione rozpoznanie i zasadność wprowadzenia do macicy histeroskopu operacyjnego (resektoskopu), zmieniane są narzędzia i podczas kontynuacji tego samego znieczulenia, wykonywany jest zabieg histeroskopii operacyjnej.
W pewnych sytuacjach klinicznych, może być wymagane wieloetapowe leczenie histeroskopowe. Zdarzają się sytuacje, szczególnie u Pacjentek starających się zajść w ciążę, gdy próba usunięcia wszystkich zmian chorobowych podczas jednego zabiegu może być niemożliwa ze względu na duże ryzyko naruszenia mięśnia macicy, co mogłoby mieć ewentualny wpływ na przebieg ciąży.
Zabieg taki planowany jest w etapach z kilkutygodniową przerwą, pozwalającą na przemieszczenie się zmiany (mięśniaka) z mięśnia macicy do jamy macicy w procesie gojenia się naruszonych zmian. Przebieg histeroskopii operacyjnej jest analogiczny do histeroskopii, lecz stosowany jest histeroskop o większej średnicy, wyposażony w szerszy kanał roboczy, przez który lekarz przeprowadzający zabieg ma możliwość posługiwania się tzw. pętlą elektryczną, dającą większe możliwości usuwania dużych zmian jak np. mięśniaki, duże polipy, przegrody, zrosty czy pozostałości po poronieniu.
Histeroskopia operacyjna z użyciem mechanicznego morcelatora wewnątrzmacicznego (tzw. shaver) – jest to zabieg wykorzystujący dedykowane, wysoce zaawansowane narzędzie, umożliwiające jednoczesne wycinanie zmian i usuwanie ich z macicy. Ma zastosowanie, gdy rozległość zmian uniemożliwia efektywne wykonanie minihisteroskopii – w wycinaniu licznych polipów endometrialnych, przerośniętego endometrium, rozległych resztek po poronieniu i innych patologii w jamie macicy.
Operacja rozpoczyna się od minihisteroskopii i potwierdzenia wskazań do przeprowadzenia zabiegu morcelacji wewnątrzmacicznej. Następnie, wprowadzana jest specjalna końcówka z poziomo ustawionym obrotowym ostrzem, która wycina zmiany chorobowe na równo z linią warstwy podstawowej błony śluzowej macicy, dzięki czemu nie jest możliwe uszkodzenie mięśnia macicy.
Histeroskopię operacyjną wykonuje się na początku cyklu, ale po ustaniu krwawienia miesięcznego. Badanie wykonywane jest w znieczuleniu ogólnym.
Badania niezbędne do przeprowadzenia zabiegu histeroskopii.
Badania na podstawie wymazów:
- posiew z kanału szyjki macicy w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i grzybów (ważny 1 miesiąc od daty wyniku);
- wymaz z kanału szyjki na obecność chlamydii trachomatis PCR (ważny 1 rok od daty wyniku);
- cytologia (ważna 1 rok od daty wyniku).
Badania z krwi:
- morfologia z rozmazem (ważna 1 rok od daty wyniku);
Negatywny wynik testu ciążowego wykonanego rano w dniu zabiegu.
HyCoSy - SonoHSG
HyCoSy to badanie oceniające drożność jajowodów i kształt jamy macicy. Polega na podaniu jodowego środka cieniującego (kontrastu) przez pochwę a dalej specjalny cewnik umieszczony w kanale szyjki macicy. Kontrast wypełnia jamę macicy, przedostaje się przez jajowody, jeśli są drożne, do jamy brzusznej. Przebieg środka cieniującego pokazuje prawidłowy stan narządów rodnych lub ewentualne przeszkody i zaburzenia w drożności. W trakcie badania, wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG) oceniające anatomię dróg rodnych.
DLACZEGO WYKONUJE SIĘ SONOHISTEROSALPINGOGRAFIĘ (SONOHSG)?
Do spotkania komórki jajowej i plemnika, a następnie zapłodnienia, dochodzi w jajowodzie. Jego czynność i funkcjonalność jest kluczowa w tym procesie. Jeżeli dojdzie do zamknięcia światła jajowodu, czyli jego niedrożności całkowitej lub częściowej (np. przez zrosty pooperacyjne lub pozapalne, czy przez ogniska endometriozy), to spotkanie się komórki jajowej i plemnika może nie być możliwe lub jest bardzo utrudnione. Rolą kontrastu jest nie tylko wypełnienie struktury narządu rodnego. Może również, w trakcie jego podawania do jamy macicy, wpływać leczniczo na ewentualne zaburzenia; np. przerwać zrosty w jajowodzie lub też - co pokazują ostatnie doniesienia naukowe - wpłynąć na receptywność śluzówki wyścielającej jamę macicy (endometrium), zwiększając szansę na skuteczną implantację.
JAK PRZEBIEGA BADANIE HyCoSy?
Pacjentka w trakcie badania jest w pozycji leżącej na fotelu ginekologicznym. Do pochwy założony zostaje wziernik w celu uwidocznienia szyjki macicy i wprowadzenia do kanału szyjki specjalnego cewnika, przez który podaje się kontrast. W trakcie procedury może wystąpić ból w podbrzuszu, który może być spowodowany:
- skurczami macicy po wprowadzeniem cewnika i podaniu kontrastu do jamy macicy,
- podrażnieniem otrzewnej przez wydostający się do jamy otrzewnowej kontrast,
- rozciągnięciem zablokowanych przez zrosty jajowodów przez podawany kontrast.
W celu uniknięcia powyższych nieprzyjemnych objawów związanych z badaniem, wykonywane jest ono w znieczuleniu ogólnym.
JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO BADANIA HyCoSy Z ZASTOSOWANIEM OLEJOWEGO KONTRASTU?
HyCoSy należy do badań mało inwazyjnych, ale aby było w pełni bezpieczne trzeba się do niego odpowiednio przygotować.
Należy wykonać badania:
- posiew z kanału szyjki macicy w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych oraz grzybów (ważny 1 miesiąc od daty wyniku);
- cytologię (ważna 1 rok od daty wyniku);
- wymaz z kanału szyjki na obecność Chlamydii trachomatis PCR (ważny 1 rok od daty wyniku);
- poziom kreatyniny (ważny 6 miesięcy od daty wyniku; w przypadku osób z chorobami nerek wymagany jest wynik z ostatniego miesiąca);
- morfologia krwi (ważna 1 rok od daty wyniku);
- grupa krwi;
- test ciążowy.
Badanie HyCoSy wykonuje się w ciągu pierwszych 12 dni cyklu miesiączkowego, ale po całkowitym ustąpieniu krwawienia i plamienia.
HyCoSy - HSG
Podczas naturalnego starania się o ciążę do spotkania komórki jajowej i plemnika dochodzi w jajowodzie. Tam odbywa się zapłodnienie i następnie embrion wędruje do jamy macicy gdzie ulega zagnieżdżeniu/implantacji. Aby ten proces przebiegł prawidłowo, konieczny jest drożny jajowód oraz prawidłowo zbudowana jama macicy, w której nie ma nieprawidłowych struktur, takich jak polipy/mięśniaki/zrosty. Zgodnie z zaleceniami PTMRiE (Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii) jednym z elementów oceny płodności kobiety jest ocena stanu anatomicznego narządu rodnego czyli drożności jajowodów i jamy macicy. Badanie HyCoSy służy do oceny budowy jamy macicy oraz drożności jajowodów.
Podczas badania lekarz ginekolog zakłada wziernik do pochwy, umieszcza miękki cewnik w kanale szyjki macicy, a następnie podaje do jamy macicy środek kontrastowy (ExEm Foam Kit). W trakcie podawania kontrastu, w celu oceny narządu rodnego wykonuje się badanie ultrasonograficzne (usg) głowicą dopochwową. Badanie trwa około 15 minut. Badanie może powodować dyskomfort oraz ból, dlatego odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub sedacji. Po badaniu można wrócić do normalnej aktywności.
JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO BADANIA HyCoSy - HSG
- Badanie wykonuje się w I fazie cyklu, najlepiej tuż po zakończeniu miesiączki, ale przed owulacją (do 12 dc).
- W cyklu w którym wykonywane jest badanie nie należy współżyć od 1 dc (początku miesiączki) do dnia wykonania badania oraz należy zrobić test ciążowy rano w dniu badania.
W celu kwalifikacji do HyCoSy należy wykonać następujące badania:
- posiew z kanału szyjki macicy w kierunku bakterii tlenowych, beztlenowych i grzybów - badanie ważne 1 miesiąc od daty wyniku;
- cytologia - badanie ważne 1 rok od daty wyniku;
- wymaz z kanału szyjki macicy na obecność chlamydii trachomatis PCR - badanie ważne 1 rok od daty wyniku.
- morfologia krwi z oznaczeniem płytek krwi - badanie ważne 1 rok od daty wyniku;
- grupa krwi (badanie ważne bezterminowo z wyłączeniem grupy krwi z okresu niemowlęcego)
służy obserwacji naturalnego cyklu miesięcznego kobiety i przemian zachodzących w układzie rozrodczym:
- wzrostu i dojrzewania pęcherzyków Graafa, potencjalnie zawierających komórki jajowe,
- zmian zachodzących w endometrium,
- jak również jego celem jest wskazanie najbardziej korzystnego z punktu widzenia zapłodnienia okresu współżycia.
W przypadku, kiedy lekarz stwierdzi niepękające pęcherzyki Graafa, zaproponuje podanie zastrzyku gonadotropiny kosmówkowej (hCG) w celu wywołania owulacji. Wzrost i dojrzewanie pęcherzyków może być stymulowane (tzw. indukcja owulacji) poprzez podawanie odpowiednio dobranych leków. Schemat ich podawania dobierany indywidualnie do potrzeb pacjentki.
Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna dotycząca 5-10% kobiet w okresie reprodukcyjnym, prowadząca do długotrwałego stanu zapalnego. Charakteryzuje się występowaniem ognisk histopatologicznie podobnych do błony śluzowej macicy, ale poza macicą (zwłaszcza na otrzewnej miednicy małej) powodujących zrosty i niedrożność jajowodów, na jajnikach - powodujących torbiele i gorszą jakość oocytów, na przegrodzie odbytniczo-pochwowej - bóle podczas współżycia.
Czasem endometrioza umiejscawia się w nietypowych miejscach: na przeponie, opłucnej (bóle w klatce piersiowej), pęcherzu moczowym (krwawienie i bolesność podczas oddawania moczu), na jelitach (nudności, wzdęcia, obecność krwi w stolcu, zespół drażliwego jelita), a nawet w mózgu.
Etiopatogeneza tej choroby nadal pozostaje do końca niewyjaśniona, ale większość naukowców zgadza się, że za jej rozwój odpowiedzialny jest hormon estrogen.
Jedną z głównych ról przy powstawaniu endometriozy wydaje się odgrywać układ immunologiczny, który nie jest w stanie zapobiec implantacji wstecznego przepływu krwi miesiączkowej. Istnieje też podejrzenie genetycznego (dziedzicznego) podłoża tego schorzenia.
Za czynniki ryzyka endometriozy uważa się wczesną pierwszą miesiączkę, późną menopauzę, skrócone cykle miesiączkowe, otyłość. Liczne ciąże i laktacje zmniejszają ryzyko endometriozy. Kobiety z endometriozą powinny unikać spożywania czerwonego mięsa, nabiału, żółtek jaj i kofeiny, a zwiększyć w diecie ilość owoców i warzyw (kapusty, brokułów, rzepy), siemienia lnianego i błonnika.
Obecnie pewnym rozpoznaniem i oceną stopnia zaawansowania endometriozy (I stopień - minimalna - IV stopień bardzo zaawansowana) jest operacja (laparoskopia) i weryfikacja histopatologiczna. Natomiast w rozpoznaniu torbieli endometrialnych jajników bardzo pomocne jest USG TV - czułość tego badania dochodzi do 80-90%. Choroba ograniczona do otrzewnej nie będzie jednak rozpoznawalna tą metodą.
Badanie markera Ca 125, które może być podwyższone w tym schorzeniu, wykazuje małą czułość.
Postępowaniem w zespole bólowym w przebiegu endometriozy u pacjentek nieleczonych z powodu niepłodności jest leczenie:
Farmakologiczne niesterydowe leki przeciwzapalne, progestageny, podawanie złożonych tabletek antykoncepcyjnych w sposób cykliczny lub ciągły, wkładki domaciczne, terapia agonistami GnRH (ryzyko zmniejszenia gęstości kości) czy steroid hamujący syntezę i wydzielanie gonadotropin, stosowany rzadziej ze względu na jego androgenne działanie. Coraz częściej stosuje się także inhibitory aromatazy, które poprzez hamowanie aktywności enzymu aromatazy doprowadzają do hamowania syntezy estrogenów. Operacyjne zabiegi usunięcia torbieli endometrialnych i guzków odbytniczo-pochwowych, koagulacja ognisk endometriozy, usunięcie zrostów. Skojarzone farmakologiczne i operacyjne
Postępowanie u pacjentek niepłodnych ze stwierdzoną endometriozą (jest ich ok. 50%) budzi ciągle wiele kontrowersji i wątpliwości.
Nie ma dowodów, że leczenie farmakologiczne endometriozy w tych przypadkach zdecydowanie poprawia płodność, a jednocześnie opóźnia inne metody leczenia, jak inseminacja czy zabiegi zapłodnienia in vitro.
W wyborze odpowiedniego postępowania terapeutycznego u pacjentek niepłodnych należy wziąć pod uwagę wiele czynników, takich jak: wiek pacjentki, czas trwania leczenia niepłodności, czas od rozpoznania endometriozy i stopień jej zaawansowania, jak również zawsze należy brać pod uwagę parametry nasienia partnera.
Korzystna opcja terapeutyczna to stymulacja jajeczkowania gonadotropinami do inseminacji domacicznej (zwłaszcza w I i II stopniu zaawansowania) oraz zapłodnienie pozaustrojowe IVF.
U kobiet ze znacznie zaawansowaną endometriozą (III i IV stopnia) przed zabiegiem IVF (długi protokół) proponuje się przez kilka miesięcy podawanie agonistów GnRH.
Coraz częściej w mniej zaawansowanej endometriozie proponuje się laparoskopię, podczas której wykonuje się koagulację ognisk endometriozy i uwolnienie zrostów.
Przed stymulacją do zabiegu IVF zaleca się usunięcie torbieli endometrialnych powyżej 3 cm. Należy jednak pamiętać, że zabieg taki może spowodować zmniejszenie rezerwy jajnikowej.
Należy podkreślić, iż endometrioza nie zawsze jest jednoznaczna z wystąpieniem niepłodności, a ciąża jest często dobrym sposobem jej leczenia.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) występuje u 4-12% kobiet w wieku rozrodczym. Uważa się, że jest to zaburzenie dziedziczne o charakterze autosomalnym dominującym. U części kobiet prowadzi do zespołu PCOS, natomiast u ich matek i sióstr stwierdza się podwyższone stężenia androgenów. Zaburzenie przekazują również mężczyźni swoim córkom. U ojców może wystąpić przedwczesne łysienie. Opisano przypadki przenoszone z chromosomem X od matki.
Rozpoznanie zespołu policystycznych jajników jest stawiane, jeżeli występują u pacjentki co najmniej dwa z tzw. kryteriów Rotterdamskich.
Należą do nich:
- brak lub rzadko występująca owulacja,
- podwyższony poziom androgenów lub skórne objawy androgenizacji,
- charakterystyczny obraz USG.
U kobiet z zespołem PCOS występuje przewlekły brak owulacji, któremu często towarzyszą zaburzenia miesiączkowania. Cykle są zazwyczaj długie (powyżej 35. dni) i nieregularne lub występuje amenorrhoea (brak miesiączki przez co najmniej 3 miesiące, jeżeli wykluczymy ciążę). Natomiast miesiączki są bardzo obfite.
Podwyższony poziom androgenów może dotyczyć testosteronu całkowitego, testosteronu wolnego, dehydroepiandrosteronu (DHEA), siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS), androstendionu lub 17-hydroksyprogesteronu (17-OHP). Objawy hiperandrogenizacji obejmują: hirsutyzm (owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn), trądzik, łojotok, rzadziej łysienie.
Obraz USG zwany "sznurem korali" obejmuje liczne (>12 w polu widzenia) pęcherzyki o średnicy 2-9 mm, ułożone obwodowo, pod torebką jajnika. Objętość jajników z PCOS jest zazwyczaj zwiększona (>10 ml). W części centralnej widoczny jest rozbudowany zrąb. Kryterium rozpoznania jest stwierdzenie w USG jednej z dwóch cech lub obu jednocześnie.
Przed postawieniem rozpoznania należy wykluczyć zaburzenia czynności tarczycy, wrodzony lub nabyty przerost nadnerczy, zespół Cushinga i guzy produkujące hormony płciowe.
U około 50% pacjentek występuje otyłość. Często towarzyszy jej podwyższone stężenie insuliny i oporność tkanek na jej działanie. Prowadzi to do zaburzonej tolerancji glukozy i w przyszłości grozi rozwojem cukrzycy.
Patogeneza PCOS jest złożona i nadal kryje wiele tajemnic. Naukowcy są zdania, że u podłoża tej patologii leżą zaburzenia metaboliczne. Główną odpowiedzialnością obarczana jest nietolerancja glukozy, która prowadzi do szeregu zmian metabolicznych. Pociągają one za sobą zaburzenia hormonalne. W części doniesień podnosi się rolę zwiększonej produkcji androgenów, działających m.in. w życiu płodowym, jako czynnika sprawczego.
Nietolerancja glukozy prowadzi do hiperinsulinemii i oporności tkanek na insulinę, której receptory znajdują się również w jajnikach. Ich pobudzenie nasila produkcję hormonów (steroidogenezę) przez jajnik. Ważnymi czynnikami biorącymi udział we wzroście i prawidłowym rozwoju pęcherzyka są IGFs (ang. Insulin-like Growth Factors, insulinopodobne czynniki wzrostu). Ich receptory są podobne w strukturze do insulinowych. Uważa się, że cząsteczki insuliny, obecne w podwyższonych stężeniach, łączą się z tymi receptorami. Receptor dla IGF-II m.in. odpowiada pośrednio za zwiększenie produkcji androgenów w komórkach osłonki pęcherzyka w odpowiedzi na LH (ang. Luteinizing Hormone, hormon luteinizujący). Zwiększone stężenie androgenów w obrębie jajnika powoduje zatrzymanie rozwoju wzrastających pęcherzyków, atrezję komórki jajowej i komórek ziarnistych, natomiast komórki osłonki produkujące androgeny powiększają tzw. zrąb jajnika. Nadmierna produkcja androgenów stymulowana jest przez podwyższone stężenia LH.
Zwiększone stężenie insuliny hamuje wątrobową produkcję białka wiążącego hormony płciowe (SHBG), zarówno androgeny, jak i estrogeny, o ok. 50%. Powoduje to większe stężenie w organizmie wolnych, czyli aktywnych hormonów.
Długo utrzymujący się brak owulacji, który w efekcie prowadzi do uwięzienia wielu pęcherzyków w jajniku daje typowy obraz jajników policystycznych. Szacuje się, że 8-25% kobiet w wieku rozrodczym ma budowę jajników charakterystyczną dla PCOS, a nie ma tego zespołu. Uważa się, jednak że te kobiety mają zaburzenia metaboliczne.
Jednym z dawniej stosowanych kryteriów diagnostycznych PCOS jest stosunek LH:FSH powyżej 2:1. Nie występuje on jednak u wszystkich kobiet z PCOS. FSH (ang. Follicle-stymulating Hormone, hormon stymulujący wzrost pęcherzyków) utrzymuje się zazwyczaj na dolnej granicy normy lub poniżej, natomiast stężenie LH jest wysokie. FSH powoduje rekrutację nowych pęcherzyków, które nie dojrzewają z powodu podwyższonego stężenia androgenów w jajniku. Wysokie stężenie jest spowodowane podwyższonym poziomem estrogenów, androgenów, jak również udowodnioną u tych kobiet zwiększoną wrażliwością przysadki. W uproszczonej formie pokazuje to Ryc. 2. Prawidłowo pracujący układ sprzężenia zwrotnego prowadzi do stworzenia mechanizmu "błędnego koła".
Podwyższony poziom wiąże się z upośledzonym dojrzewaniem pęcherzyka. Ma negatywny wpływ na proces zapłodnienia i na rozwój embrionu.
Hiperinsulinemia ma negatywny wpływ na układ krzepnięcia, zwiększając skłonność do zakrzepicy i przez wielu naukowców jest obarczana, poza powyżej wymienionymi czynnikami, odpowiedzialnością za zwiększone ryzyko poronień u kobiet z PCOS.
Insulinooporność wiąże się ze wzrostem stężenia triglicerydów i obniżeniem poziomu HDL (dobrego cholesterolu). W przyszłości niesie to za sobą podwyższone ryzyko rozwoju nie tylko cukrzycy, ale również choroby niedokrwiennej serca i nadciśnienia tętniczego. Podwyższone stężenie estrogenów zwiększa ryzyko raka endometrium i prawdopodobnie raka sutka.
Strategia leczenia pacjentek z PCOS zależy od ich wieku i planów prokreacyjnych. Kobietom, które nie chcą zachodzić w ciążę proponuje się tabletki antykoncepcyjne, które zmniejszają stężenie androgenów i związane z tym objawy skórne oraz przywracają ważną dla wielu kobiet "regularność cykli". Innym rodzajem terapii jest podawanie progesteronu, np. w 16. - 25. dniu cyklu. Powoduje to wystąpienie prawidłowej II fazy cyklu, regulując go. Zmniejsza obfitość krwawień miesięcznych i występowanie rozrostów endometrium.
U kobiet, które starają się o ciążę głównym celem terapii jest indukcja owulacji. Lekiem pierwszego wyboru jest antyestrogen - klomifen. Lekami drugiego rzutu są gonadotropiny, otrzymane w warunkach laboratoryjnych substancje, podobne do produkowanych przez przysadkę mózgową hormonów FSH i LH. Ich zastosowanie zwiększa koszty terapii i ryzyko ciąży mnogiej.
Pęcherzyk dominujący rosnący w I fazie cyklu nie zawsze zawiera prawidłową komórkę jajową. Jakość komórek pogarsza się z wiekiem. Uważa się, że u kobiety po 35. roku życia około 50% pęcherzyków jest pustych (komórka jajowa degeneruje w trakcie rozwoju) lub zawiera nieprawidłową komórkę jajową. Pobudzenie do wzrostu i doprowadzenie do owulacji więcej niż jednego pęcherzyka zwiększa szansę na zajście w ciążę. Takie postępowanie niesie jednak za sobą również negatywne implikacje. Zwiększa ono ryzyko ciąży mnogiej, jak również może doprowadzić do objawów zespołu przestymulowania.
Bardzo ważnym czynnikiem zwiększającym skuteczność leczenia jest redukcja masy ciała u pacjentek z otyłością. W wielu wypadkach może to przywrócić owulację i umożliwić naturalne zajście w ciążę. Udowodniono, że tkanka tłuszczowa (szczególnie zgromadzona w okolicy brzucha) wydziela substancje mogące negatywnie wpłynąć na proces implantacji zarodka. Otyłość może również negatywnie wpłynąć na przebieg ciąży. Zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. nadciśnienia indukowanego ciążą, cukrzycy ciężarnych czy zaburzeń wzrostu płodu.
Cennym uzupełnieniem terapii są leki korygujące zaburzenia metaboliczne. Według doniesień pozytywny efekt może mieć również zastosowanie statyn (leków podawanych pacjentom z hipercholesterolemią) u pacjentek z podwyższonym poziomem LH. Ich przyjmowanie razem z metforminą przez 12 tygodni wiązało się z znaczną poprawą stosunku LH:FSH u tych pacjentek w porównaniu do samej metforminy. Trzeba jednak zaznaczyć, że statyny są lekami teratogennymi i nie należy w trakcie ich przyjmowania starać się o ciążę.
Do historii należy już tzw. klinowa resekcja jajników. Polegała ona na wycięciu fragmentu jajnika. Powodowało to zmniejszenie stężenia androgenów poprzez zmniejszenie liczby komórek zrębu je produkujących. U części kobiet przywracało to owulację. Obecnie wykonuje się tzw. kauteryzację jajników. Polega ona na wykonaniu kilku małych otworów w torebce jajnika przy użyciu koagulacji. Mechanizm działania jest podobny do klinowej resekcji. Skuteczność indukcji owulacji przy użyciu leków stymulujących jest jednak obecnie tak duża, że opisane zabiegi operacyjne mają coraz bardziej marginalne znaczenie. Każdy zabieg elektrokauteryzacji jajników niszczy fragment tkanki jajnika z obecnymi w nim pęcherzykami i przyspiesza wystąpienie menopauzy u kobiety.
Comiesięczny cykl polega na dojrzewaniu i uwalnianiu jednej z istniejących już w jajniku komórek jajowych. Kobieta rodzi się z określoną pulą komórek, a ich liczba nigdy nie będzie większa niż w momencie narodzin.
Comiesięczny cykl polega na dojrzewaniu i uwalnianiu jednej z istniejących już w jajniku komórek jajowych. Kobieta rodzi się z określoną pulą komórek, a ich liczba nigdy nie będzie większa niż w momencie narodzin. Będzie ich natomiast ubywało, aż do momentu kiedy zapas całkowicie się wyczerpie, kobieta wejdzie w stan menopauzy i zakończy swój okres rozrodczy. Naturalnie przypada to mniej więcej na ok. 52. rok życia.
Czasami ten proces zachodzi wcześniej. Statystycznie u 1 na 1 000 kobiet przed 30. rokiem życia i u 1 na 100 kobiet przed 40. rokiem życia następuje przedwczesna menopauza. Zanim nastąpi ostateczne wyczerpanie się komórek jajowych mówimy o obniżonej rezerwie jajnikowej. Mimo iż metrykalnie kobieta nadal jest w wieku rozrodczym, stan jej gamet jest porównywalny z gametami dużo starszej kobiety, z pełnymi tego konsekwencjami dla ew. macierzyństwa. Komórek jajowych jest coraz mniej i są coraz gorszej jakości, rzadko dochodzi do owulacji. Coraz częściej nawet jeśli dojdzie do zapłodnienia, powstały zarodek ma wady genetyczne i nie jest w stanie dalej się rozwijać.
Przyczyny tego, że wcześniej kończy się zapas komórek nie są szczegółowo rozpoznane, ale naukowcy wymieniają: skłonności genetyczne, zanieczyszczenie środowiska, sztuczne dodatki do żywności, palenie papierosów i stosowanie używek, środki chemiczne, detergenty, środki ochrony roślin, niektóre kosmetyki (zawierające np. parabeny); choroby autoimmunologiczne również negatywnie wpływają na system rozrodczy. Potencjał rozrodczy jajników ocenia się na podstawie badań hormonalnych i oceny jajników w badaniu USG.
Diagnostyka mężczyzny
Ze względu na fizjologię ocena potencjału płodności, diagnostyka niepłodności i decyzje co do optymalnej metody leczenia u mężczyzny są dużo prostsze niż u kobiety. Mężczyzna, który słyszy diagnozę: niepłodny nie powinien podupadać na duchu i tracić nadziei na biologiczne ojcostwo. W ciągu ostatnich 20. lat dokonał się ogromny postęp w dziedzinie medycyny rozrodu, co daje szansę na ojcostwo szerokiej rzeszy mężczyzn, którzy wcześniej mogli zostać ojcami tylko dzięki skorzystaniu z nasienia dawcy (bank nasienia). Przyjmuje się, że w nowoczesnych ośrodkach leczenie niepłodności męskiej w przeważającej części przypadków kończy się sukcesem.
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest seminogram, czyli ocena koncentracji, ruchliwości, żywotności i budowy morfologicznej plemników oraz ocena płynu nasiennego. Do przeprowadzenia badania nasienia nie jest wymagane skierowanie lekarskie. Przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną przez 2 do 7. dni (zgodnie z wytycznymi WHO), optymalnie 3 - 4 dni. Należy unikać używek, stresu i znacznego wysiłku fizycznego. W przypadku, gdy planowany termin badania poprzedza infekcja z wysoką gorączką (38 - 40°C) lub silne zatrucie pokarmowe, należy umówić się ponownie na inny dzień.
W nOvum dysponujemy najnowocześniejszym sprzętem do komputerowej analizy nasienia -System SCA, który przetwarza obraz mikroskopowy, rejestrowany kamerą video, analizuje go szybko i dokładnie, generując obiektywny wynik. System analizuje ponad 500 plemników w ciągu jednej sekundy. Ruchliwość i koncentracja obliczane są w oparciu o kilkanaście obrazów.
Komputerowa analiza nasienia zapewnia:
- szybką, dokładną i obiektywną analizę wszystkich parametrów nasienia,
- automatyczną klasyfikację wad budowy,
- możliwość generowania graficznych kolorowych raportów, indywidualnie dla każdego pacjenta.
W Przychodni nOvum badanie ogólne nasienia (metodą tradycyjną), badanie komputerowe nasienia i posiew nasienia wykonywane są w laboratorium seminologicznym w dni powszednie w godzinach 8.00 - 18.30. Odbiór wyników następuje w tym samym dniu od godz. 15.30, ale nie wcześniej niż dwie godziny po badaniu; wynik badania wykonanego w godzinach popołudniowych będzie do odbioru w dniu następnym.
Prawidłowy wynik badania
W oparciu o najbardziej aktualne kryteria WHO z 2021 roku prawidłowe wyniki badania ogólnego nasienia wyglądają następująco:
- objętość ejakulatu: ≥ 1,4 mL,
- pH: ≥7,2
- koncentracja plemników: ≥ 16 mln/mL,
- liczba plemników w ejakulacie: ≥ 39 mln,
- odsetek plemników o prawidłowej ruchliwości: ≥ 30% z ruchem postępowym, ≥ 42% całkowitego ruchu,
- morfologia (budowa): ≥ 4% plemników o prawidłowej budowie,
- żywotność: > 54% plemników,
- leukocyty w osadzie nasienia: < 1 mln/mL,
- test aglutynacji (MAR): < 40% plemników.
Badanie nasienia powinno być wykonane co najmniej dwukrotnie. Nawet jeśli wynik badania odbiega od podanych norm, nie można go rozpatrywać w oderwaniu od wyników badania partnerki - jak już podkreślaliśmy niepłodność to choroba pary. Znaczny potencjał rozrodczy partnerki może zrównoważyć pogorszone właściwości nasienia mężczyzny.
Terminy określające stan nasienia (wg definicji WHO z 2021 roku):
- normospermia - prawidłowe nasienie,
- oligozoospermia - obniżona liczba plemników w ejakulacie ≤ 16 mln/mL,
- asthenozoospermia - nieprawidłowa ruchliwość plemników ≤ 42% wszystkich ruchliwych plemników,
- teratozoospermia - nieprawidłowa budowa plemników ≤ 4% prawidłowych form,
- oligoasthenoteratozoospermia - połączenie trzech powyższych zaburzeń,
- cryptozoospermia - brak plemników w preparacie bezpośrednim, lecz stwierdzone po odwirowaniu nasienia,
- azoospermia - brak plemników w ejakulacie,
- aspermia - objętość nasienia <1,4 mL.
Badanie nasienia z wykorzystaniem testu HBA (ang. Hyaluronian Binding Assay – test wiązania z hialuronianem, czyli kwasem hialuronowym) może ułatwić ocenę dojrzałości i zdolności plemników do zapłodnienia komórki jajowej. Prawidłowe wartości w podstawowej analizie nasienia są tylko jednym z parametrów oceny płodności mężczyzny, dlatego nie świadczą ostatecznie o rzeczywistej zdolności plemników do zapłodnienia komórki jajowej. Za pomocą podstawowego badania nie można ocenić np. dojrzałości cytoplazmatycznej i jądrowej plemników. Dlatego test HBA pozwalający na ocenę dojrzałości plemników w świeżym nasieniu, w niektórych sytuacjach klinicznych może być wartościowym uzupełnieniem podstawowego badania nasienia. Badania nad użytecznością tego testu w diagnostyce niepłodności męskiej są nadal intensywnie prowadzone.
Na czym polega test HBA i w jaki sposób się go wykonuje?
Podczas prawidłowego dojrzewania plemnika na powierzchni jego główki wykształcają się miejsca, zdolne do wiązania hialuronianu (inaczej - kwasu hialuronowego - związku naturalnie występującego powszechnie w organizmie człowieka), czyli przywierania do miejsca gdzie odnajdą hialuronian. Obecność tych punktów warunkuje zdolność plemnika do wiązania się z powłoką komórki jajowej i jej naturalnego zapłodnienia. Plemniki, które nie wykształciły takiej właściwości, nie są zdolne do zapłodnienia, ani w warunkach naturalnych, ani podczas zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego - IVF wykonywanego metodą klasyczną.
W badaniu HBA wykorzystywany jest mechanizm zaobserwowany w prawidłowym zapłodnieniu naturalnym. Szkiełka mikroskopowe, na podobieństwo powłoki komórki jajowej, pokryte są miejscowo hialuronianem. Po nakropleniu preparatem uzyskanym ze świeżego nasienia, część plemników łączy się z powłoką kwasu hialuronowego a część pozostaje bierna. Diagnosta dokonuje oceny ilości i odsetka plemników związanych główkami z hialuronionem. Wnioski z badania, w niektórych przypadkach, mogą być dodatkową wskazówką dla lekarza prowadzącego co do wyboru sposobu dalszego leczenia.
Komu można zaproponować test HBA?
Test HBA można rozważyć w przypadku:
- par, u których nie wyjaśniono przyczyny niepłodności (niepłodność nieokreślona zwana dawniej idopatyczną);
- u par z prawidłowymi parametrami nasienia w podstawowym badaniu nasienia przygotowujących się do zapłodnienia pozaustrojowego, jako badanie, które może być pomocne w podjęciu decyzji co do sposobu zapłodnienia komórki jajowej (klasyczny IVF czy ICSI).
U kogo badanie nie może zostać przeprowadzone?
Badanie nie może zostać przeprowadzone, w przypadku poważnej asthenozoospermii (obniżonej ruchliwości plemników) lub necrospermii (braku ruchliwych plemników w nasieniu). Ponieważ podstawą badania jest ocena funkcjonalności ruchomych plemników, nie przeprowadza się badania jeśli w nasieniu nie ma ruchliwych plemników.
W Przychodni nOvum badanie nasienia HBA wykonywane jest w laboratorium seminologicznym w dni powszednie w godzinach 8.00 - 18.30. Odbiór wyników następuje w tym samym dniu od godz. 15.30, ale nie wcześniej niż dwie godziny po badaniu; wynik badania wykonanego w godzinach popołudniowych będzie do odbioru w dniu następnym. Przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną przez 2 do 7. dni
Badanie wykonuje się w celu ustalenia czy w nasieniu nie rozwijają się niepożądane bakterie, które mogą powodować proces zapalny w układzie moczowo - płciowym. Jeśli okaże się, że w badanej próbce znajdują się bakterie w ilości, która może powodować stany zapalne, wykonywany jest antybiogram, czyli badanie na jakie grupy antybiotyków dany szczep jest wrażliwy. Z reguły odbiór wyników następuje po ok. 4. dniach.
W leczeniu farmakologicznym niepłodności męskiej stosuje się preparaty hormonalne (testosteron, antyestrogeny, blokery prolaktyny, hormony tarczycy, sterydy), przeciwzapalne (ketonal, diklofenak), naczynioruchowe (pentoksyfilina), suplementy diety (witaminy, mikroelementy).
Niejednokrotnie obserwuje się poprawę jakości nasienia, co przekłada się na zwiększenie potencjału płodności danego mężczyzny. Należy jednak pamiętać, że jest to proces wielomiesięczny, związany z długim okresem tworzenia się męskich komórek rozrodczych w jądrach (74 dni), a pojawienie się "poprawionych" plemników w nasieniu następuje dopiero po ok. 90, dniach! W przypadku osłabienia parametrów nasienia wynikających z infekcji bakteryjnych lub grzybiczych poprawa parametrów nasienia następuje po włączeniu leczenia antybiotykami. Trzeba podkreślić, że leczenie farmakologiczne musi być zlecone przez doświadczonego androloga, który właściwie oceni jego sens. Czasami słyszy się o "znacznej poprawie" jakości nasienia po zastosowaniu leczenia preparatami bez recepty, przyjmowanymi przez pacjenta "na własną rękę". Jednak późniejsza ocena wyników przez pacjenta może być względna. Podwojenie się liczby plemników może wydawać się sukcesem, lecz jeśli ich ilość i jakość nadal jest poniżej przyjętego minimum, szansa na uzyskania naturalnej ciąży ciągle może być mała. Z punktu widzenia skuteczności leczenia, czyli uzyskania ciąży, może oznaczać jedynie stratę czasu.
W sytuacji, kiedy w nasieniu nie ma żywych plemników, a badania hormonalne pozwalają sądzić, że proces spermatogenezy, czyli tworzenia się plemników, został zachowany, plemników można poszukać, wykonując biopsję najądrzy lub jądra. Zabieg wykonywany jest przez androloga, a pacjent znajduje się w narkozie i nie czuje bólu. Pobrany materiał przekazywany jest do laboratorium IVF, gdzie pod mikroskopem wyszukiwane są plemniki.
Procedury pobierania plemników z jąder i najądrza wykonujemy w nOvum od 1996 roku, a od 2012 roku mamy możliwość pobrania tkanki jąder pod kontrolą mikroskopu (M-TESE). Jest to znacznie skuteczniejsza metoda, ponieważ podczas trwania zabiegu możemy kontrolować tkankę, która jest pobierana. Jeśli w pobranym materiale znajdują się plemniki, można je wykorzystać podczas procedury zapłodnienia in vitro.
W przypadkach schorzeń urologicznych stosuje się chirurgiczne metody poprawy płodności, np. operacja żylaków powrózka nasiennego, usunięcie zanikowej gonady, operacja stulejki, przepukliny pachwinowej (wytyczne Europejskiego Towarzystwa Urologicznego).
U mężczyzn z azoospermią (brakiem plemników w nasieniu) lub aspermią (brakiem wytrysku) biopsja tkanki jądrowej (metoda igłowa przezskórna lub operacyjna) pozwala na ustalenie czy są plemniki i, w przypadku ich znalezienia w badaniu histopatologicznym preparatu, na włączenie pacjenta do procedur rozrodu wspomaganego.
Niepłodność idiopatyczna
Kiedy wyczerpane zostają wszystkie możliwości diagnostyczne, a para nadal pozostaje bezdzietna, mówimy o niepłodności idiopatycznej, czyli takiej, której przyczyn współcześnie dostępnymi metodami nie jesteśmy w stanie określić. Z taką sytuacją mamy do czynienia u ok. 20% par zgłaszających się do lekarzy. Niemniej jednak te pary można skutecznie leczyć i doprowadzić do uzyskania ciąży i urodzenia dziecka. W takiej sytuacji specjaliści medycyny rozrodu koncentrują się na rozwiązaniu problemu, a nie na znalezieniu jego przyczyn. Zgodnie z wytycznymi europejskich i polskich towarzystw naukowych niepłodność idiopatyczna trwająca ponad 2 lata, gdy kobieta ma mniej niż 35 lat i rok gdy kobieta skończyła 35 lat, kwalifikuje parę do zabiegu zapłodnienia in vitro. Ze względu na to, że czas działa na niekorzyść kobiety, liczba komórek jajowych w jej organizmie sukcesywnie maleje, a szansa na ciążę z wiekiem staje się coraz mniejsza, nie zaleca się odkładania decyzji o przeprowadzeniu zabiegu zapłodnienia in vitro.
Akupunktura – na czym polega
Akupunktura polega na stymulowaniu miejsc zwanych punktami akupunkturowymi, położonych na ciele człowieka. Stymulacja odbywa się poprzez wkłucie cieniutkiej, sterylnej i jednorazowej igły w wyznaczony uprzednio punkt, aż do uzyskania tzw. efektu DeQi (pacjent może odczuwać mrowienie, rozpieranie, uczucie ciepła itp., odczucia indywidualne dla każdego pacjenta). Stymulacja każdego punktu, jak i tworzącego przez nie układu meriadnów, ma na celu wspieranie i zmobilizowanie sił organizmu pacjenta do usunięcia patologii powodujących dolegliwości. Nakłucia harmonizują układ nerwowy, krwionośny i immunologiczny pacjenta sprzyjając poprawie funkcji narządów oraz ich regeneracji. Szczególnie pozytywnie akupunktura działa na obniżenie napięcia nerwowego i stresu związanego z doświadczaniem choroby i jej leczeniem. Nakłucia w większości przypadków są odczuwalne, ale niebolesne. Przygotowanie indywidualnej terapii poprzedzone są wnikliwym wywiadem i wstępną diagnozą. Pacjent w czasie zabiegu pozostaje w wygodnej dla siebie pozycji siedzącej lub leżącej. W czasie zabiegu pacjent zwykle ma odsłonięte ręce i nogi oraz brzuch. Po nakłuciu przykrywany jest jednorazowym okryciem oraz - gdy odczuwa zimno - kocem. Zabieg trwa ok. 20-30 minut, w zależności od potrzeb terapeutycznych. Po tym czasie igły są wyjmowane i pacjent może powrócić do codziennych zajęć.
Efekty leczenia
W przypadku nakłuć związanych z odczuwanym przez pacjenta bólem reakcja tj. zmniejszenie natężenia bólu o co najmniej 70 % następuje w ciągu pierwszych 10 minut zabiegu. Ostry ból może zostać usunięty całkowicie w ciągu 3-4 zabiegów w okresie 2 tygodni. Choroby przewlekłe wymagają znacznie dłuższego leczenia (więcej niż 10 zabiegów zaplanowanych w okresie kilku miesięcy). Co prawda nawet jeden zabieg może przynieść korzyść pacjentowi, ale powrót do zdrowia zwykle wymaga czasu i przestrzegania zaleceń.
Akupunktura - wskazania
W Przychodni Lekarskiej nOvum specjalizujemy się w opiece nad parami starającymi się o dziecko. Priorytetem jest więc współdziałanie lekarzy ginekologów i andrologów z lekarzem wykonującym akupunkturę w celu poprawy maksymalizacji wyników leczenia i jak najlepszego przygotowania pacjenta do zabiegów.
W ginekologii synergia medycyny zachodniej z akupunkturą zalecana jest gdy występują problemy z zajściem w ciążę, bóle menstruacyjne, uciążliwe objawy klimakterium, skąpe lub przedłużające się miesiączki, nieregularne cykle, brak owulacji, zespół PCOS, niepowodzenia w zabiegach rozrodu wspomaganego, poronienia nawykowe. Akupunktura ma swoje miejsce także w położnictwie. Stosowana jest w bólach głowy i kręgosłupa w ciąży, łagodzeniu bólu porodowego, stymulowaniu wydzielania pokarmu po porodzie. Udokumentowany jest pozytywny wpływ akupunktury na płodność męską, zwłaszcza w sytuacji słabszych parametrów nasienia.
Akupunkturę z dobrymi wynikami stosuje się również w następujących dolegliwościach i chorobach:
- przedłużający się stres psycho-fizyczny i jego następstwa zdrowotne np. napięciowe bóle barków, czy kłopoty ze snem;
- choroby układu pokarmowego: przełyku, żołądka, wątroby, pęcherzyka żółciowego, zespół jelita drażliwego, biegunki, zaparcia, wzdęcia;
- nadciśnienie tętnicze i inne schorzenia układu krążenia (arytmia, choroba wieńcowa);
- schorzenia neurologiczne, np. nerwobóle, bóle migrenowe, napadowe bóle głowy;
- choroby układu oddechowego: choroby oskrzeli i płuc, gardła;
- inne: rwa kulszowa, zapalenia stawów, zapalenie nadkłykcia bocznego (tzw. łokieć tenisisty), bóle kolan, ostrogi piętowe itp.
Akupunktura – przeciwwskazania
Jak każda metoda lecznicza, akupunktura ma swoje przeciwwskazania. Są to:
- uogólnione choroby skórne, szczególnie ze zmianami infekcyjnymi;
- hemofilia;
- wszczepiony rozrusznik serca (przeciwwskazana elektrostymulacja);
- znaczne wyniszczenie organizmu;
- wiek niemowlęcy;
- ostry brzuch;
- choroby układu oddechowego i krążenia w okresie dekompresji;
- czynna gruźlica, sarkoidoza;
- stany dużego wyczerpania fizycznego i psychicznego;
- stan upojenia alkoholowego;
- silne pobudzenie emocjonalne;
- złośliwa choroba nowotworowa (tylko w celu osiągnięcia efektu analgetycznego i przeciwwymiotnego w czasie radio i chemioterapii);
- choroby psychiczne (tylko we współpracy z lekarzem psychiatrą);
- ostre stany gorączkowe niewiadomego pochodzenia.
Akupunktura – w jaki sposób mogę skorzystać z zabiegów w nOvum?
Aby skorzystać z serii zabiegów akupunktury w nOvum należy umówić się na wizytę konsultacyjną u lekarza specjalizującego się w akupunkturze. Podczas tej wizyty lekarz zbiera staranny wywiad, bada pacjenta, zapoznaje się z jego dokumentacją medyczną oraz stawia wstępną diagnozę. Na tej wizycie szacuje się też, ile przewidywanych zabiegów i w jakich odstępach czasowych powinno pomóc pacjentowi uporać się z problemem. Podczas tej wizyty odbywa się też pierwsze nakłucie. Pacjenci, którzy nie mają wcześniejszych doświadczeń z akupunkturą będą mogli sami ocenić, czy ta forma terapii im odpowiada.
Akupunktura – kto prowadzi leczenie tą metodą w nOvum?
W nOvum zabiegi akupunktury prowadzi, współpracująca z przychodnią od 2011 roku, lek. Jolanta Czarkwiani, która w swojej codziennej praktyce korzysta zarówno z osiągnięć medycyny zachodniej jak i medycyny wschodu. Więcej na temat Pani Doktor można przeczytać tu
Akupunktura - jak przygotować się do wizyty u lekarza wykonującego zabiegi
Wywiad przed zabiegiem akupunktury dotyczy wszystkich istotnych aspektów zdrowia i dobrostanu pacjenta, w tym oczywiście problemów z jakimi zgłasza się pacjent, oraz niepokojących go objawów. W odróżnieniu od medycyny zachodniej, gdzie zwykło się zwracać po porady do lekarzy wyspecjalizowanych w jednej, konkretnej problematyce (np. okulistyce) lekarz praktykujący akupunkturę zwraca uwagę na całokształt samopoczucia, funkcjonowania oraz warunków życia pacjenta. Ważne są przyzwyczajenia i codzienny rytm jedzenia, spania, wypróżniania, ale również korzystanie z używek, praca w szczególnie stresującym środowisku czy doświadczanie negatywnych emocji.
Do zabiegu nie trzeba się szczególnie przygotowywać. Pacjent nie powinien być głodny ani spragniony, powinien zjeść swój zwykły posiłek najpóźniej godzinę przed zabiegiem, zażyć przyjmowane normalnie leki. Bezpośrednio przed wizytą nie powinien wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego. Wskazane jest, żeby przed wizytą i w czasie trwania zabiegu pacjent pozwolił sobie na wyciszenie i skoncentrowanie uwagi na własnej osobie.
Na zabiegi najlepiej przychodzić w luźnym, wygodnym ubraniu pozwalającym na odsłonięcie nóg, rąk oraz brzucha.
Doświadczanie i diagnostyka niepłodności, decyzja o rozpoczęciu leczenia, sam proces leczenia, emocje i decyzje z tym związane to trudny okres w życiu każdej pary. Również intensywna terapia hormonalna może wpływać na samopoczucie psychiczne pacjentki - powodować nietypowe, nasilone i trudne do opanowania reakcje emocjonalne - nie zawsze zrozumiałe dla partnera i najbliższego otoczenia. Najczęściej decyzja o spotkaniu z psychologiem podejmowana jest kiedy problem już bezpośrednio wpływa na nasze życie codzienne tak bardzo, że nie dajemy sobie rady. Zmieniamy to nastawienie! Wczesna współpraca z psychologiem pomoże przygotować się na pewne sytuacje lub rozwiązać bieżące problemy. Psycholog, to kolejna, życzliwa Państwu osobą w nOvum, gotowa pomóc na każdym etapie leczenia. Każdy z naszych pacjentów może wziąć udział w bezpłatnych warsztatach grupowych a pacjenci przygotowujący się do zabiegu in vitro z konsultacji indywidualnej.
Wykonywanie badań diagnostycznych w nOvum umożliwia uzyskanie wyników w bardzo krótkim czasie i szybką ich interpretację przez lekarza. Większość wyników jest dostępnych on - line.
Wyniki badań wykonanych poza nOvum należy dostarczyć do Przychodni przed najbliższą oczekiwaną wizytą lekarską, ponieważ konieczne jest ich wprowadzenie do obowiązującego w Przychodni systemu elektronicznej dokumentacji medycznej, co ułatwi ocenę Państwa stanu zdrowia w czasie wizyty lekarskiej.
Wyniki można przesłać pocztą mailową na adres: sekretariat@novum.com.pl, jednak należy pamiętać, że wszelka dokumentacja medyczna podlega ochronie prawnej, a wysłanie jej mailem do Przychodni Lekarskiej nOvum jest dobrowolne i odbywa się na odpowiedzialność pacjenta.
Przed wysłaniem prosimy o zapisywanie wyników badań jako dokumentów formatu jpg lub pdf, ponieważ z przyczyn technicznych żaden inny format nie zostanie zapisany w systemie. Każdy wynik badania powinien być zapisany jako oddzielny dokument z nazwą sugerującą jego zawartość i datę wykonania badania np.: "FSH 28.11.2016" lub "FSH, AMH, LH, prolaktyna 28.11.2016".
Pacjent może dostarczyć wyniki w formie papierowej, ale najpóźniej na 2 godziny przed wizytą lekarską, ponieważ muszą muszą one zostać zeskanowane i wprowadzone do systemu elektronicznego przez pracownika nOvum.
Prosimy o nieprzynoszenie skanów wyników badań na własnych nośnikach pamięci typu USB, płyty CD - tego rodzaju nośniki nie będą podłączane do urządzeń systemowych nOvum.